Renowacja zabytkowego kościoła w Wieliczkach

Data publikacji, 26-10-2025 Autor, J. Kunicki Ilość wyświetleń, 5

Miejscowość Wieliczki (niem. Wielitzken, od 1938 r. Wallenrode) w powiecie oleckim istniała już w 1540 r. Budowę drewnianego kościoła ukończono w grudniu 1552 r. W 1656 r., po bitwie pod Prostkami oddziały tatarskie spaliły kościół, domy pastora i diakona oraz całą wieś. W ciągu dwóch lat w 1658 r. kościół odbudowano. W 1674 r. w drugą niedzielę adwentu zniszczył go wiejący z ogromną siłą huragan. Kościół rozebrano i jeszcze raz odbudowano w 1676 roku.

Kościół znajduje się w centrum wsi Wieliczki. Jest jednonawowy, z wydzielonym prezbiterium i posadowiony na fundamentach z łamanego kamienia. Ściany kościoła zbudowano z bali modrzewiowych o konstrukcji zrębowej. Zewnętrzna część budynku obłożona jest deskami. Zabytkowe wnętrze kościoła pozostało praktycznie niezmienione przez wieki. Wewnątrz znajduje się późnobarokowy ołtarz z 1708 roku, zabytkowa chrzcielnica z około 1660 roku oraz organy z 1791 roku. Kościół przechodził liczne renowacje, zachowując swój barokowy styl. Zabytkowy kościół jest jednym z najcenniejszych na Mazurach.

Od kilku miesięcy w kościele w Wieliczkach trwają prace budowlane i konserwatorskie. Zakończono już wymianę gontów na wieży kościelnej i części nawy. Wkrótce zakończy się remont dachu, który zabezpieczy wnętrze przed wilgocią i uszkodzeniami. Przeprowadzono również wzmocnienie i odbudowę fundamentów. Planowana jest wymiana rynien dachowych. Kolejne etapy remontu obejmą renowację posadzek i witraży, konserwację części stolarki okiennej i drzwiowej oraz odrestaurowanie zabytkowych organów.
Parafia otrzymała 1,3 mln zł na renowację w ramach Rządowego Programu Odbudowy Zabytków. Zakończenie prac planowane jest na 15 grudnia 2025 roku.
Obecnie trwa renowacja kościoła. Termin zakończenia prac jest zaplanowany na 15 grudnia 2025 roku.

Dzwony kościóła Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Wieliczkach.

12 maja 1581 r. miała miejsce wizytacja kościelna ówczesnego biskupa pomezańskiego D. Jan Wigandusa. Zachował się z niej protokół. Wymienia się w nim, że w wieży są 2 dzwony, 1 mały dzwon w szczycie oraz 1 mały dzwonek przy ołtarzu.

Według książki „Die Bau - und Kunstdenkmäler der Provinz Ostpreußen” w 1890 r. w wieży kościoła wisiały trzy bogato zdobione dzwony - pierwszy z 1660 r., drugi z 1666 r. odlany przez Michała Dornmanna (Elbląg) i trzeci z 1762 r. odlany przez Gottlieba Abrahama Seewerta. Mały dzwon nieszporny dzwonił rano, w południe i wieczorem, drugi był dzwonem pogrzebowym.

Odnaleziony dzwon w miejscowości Wedel. Treuburger Heimatbrief, nr. 12., Kreisgemeinschaft Treuburg e.V. Nr. 12. s.10. Koloryzacja Gemini AI.

Większy z nich w 1943 r. został zabrany dla potrzeb przemysłu wojennego. Został przewieziony do portu w Hamburgu w czasie wojny, gdzie przetrwał bombardowania. Po zakończeniu II wojny światowej został odnaleziony w magazynie dzwonów w Hamburgu i przekazany do kościoła w miejscowości Wedel pod Hamburgiem. Dzwon waży około 2 ton, ma wysokość 320 cm a średnicę 82 cm. Na obwodzie dzwonu widnieje napis: „Człowieku, ilekroć usłyszysz mój dźwięk, pomyśl o końcu życia”. Na tabliczce dzwonu można przeczytać: Przepłynąłem przez ogień, odlał mnie Michael Dornmann. Anno 1600”. Według THB nr. 12 prawidłowa data wykonania dzwonu to 1660.

Dzwon z 1924 roku w wieży kościoła w Wieliczkach.

W 2025 r. na wieży kościoła w Wieliczkach wiszą dwa dzwony, jeden z 1924 r., który został wykonany w niemieckiej odlewni J. Weule w Bockenem am Harz (Dolna Saksonia, Niemcy). Na jego płaszczu znajduje się inskrypcja: 1924 / J. F. WEULE / BOCKENEM AM HARZ. Dzwon ten jest z żeliwa hartowanego (Eisenhartguss), które stanowiło tańszą alternatywę dla tradycyjnych dzwonów z brązu.
Dzwon ten do 1945 roku znajdował się w Cimochach. Do celów parafialnych i liturgicznych w 1924 roku wzniesiono tam dzwonnicę na dwa dzwony (co oznaczało, że dzwony były tam umieszczone w ramie), mimo że nie istniał jeszcze żaden kościół.
Firma Johann Friedrich Weule została założona w 1836 roku w Bockenem am Harz (powiat Hildesheim, Dolna Saksonia).
Początkowo produkowano zegary wieżowe – wkrótce dołączyły dzwony i kompletne systemy wieżowe (zegary, kuranty i mechanizmy bicia). Od 1910 roku oprócz dzwonów z brązu, zaczęło produkować dzwony żelazne.
Podczas i po I wojnie światowej występował niedobór metalu (wiele dzwonów z brązu przetapiano na cele wojskowe).
W związku z tym, w latach 1917–1935, Weule zajmowało się głównie odlewaniem dzwonów żeliwnych.
Dzwon z 1924 roku jest typowym świadectwem ery dzwonów ratunkowych po I wojnie światowej.

Dzwon "Św. Jan Chrzciciel" w wieży kościoła w Wieliczkach.

Drugi dzwon „Jan Chrzciciel” został konsekrowany 19 sierpnia 1979 r. przez Ks. Biskupa Warmińskiego Józefa Glempa.
Na płaszczu dzwonu znajduje się inskrypcja:
NA CHWAŁĘ BOŻĄ I POŻYTEK DUCHOWY / WIERNYCH PAR. WIELICZKI 1979
oraz
ODLEWNIA DZWONÓW / A. KRUSZEWSKIEGO / w WĘGROWIE
Od 1920 roku firma pokolenia Kruszewskich odlała przeszło 2500 dzwonów, które rozbrzmiewają w różnych parafiach nie tylko na terenie całej Polski, ale także za granicą, m.in. w Stanach Zjednoczonych, Finlandii, Belgii, Francji, Niemczech, Brazylii, Ukrainie, Białorusi, Litwie, Rosji, Rumunii, Rwandzie czy w Papui-Nowej Gwinei. W 1974 roku firma ta wykonała dzwony zegarowe do nowego zegara na Zamku Królewskim w Warszawie.