Książka pt. „Die Geschichte des Kreises Treuburg” (pol. Historia powiatu oleckiego) autorstwa Christiana Grigata, została opublikowana przez Verlag Friedrich Wilhelm Czygan w Treuburgu w 1938 roku.
Olecko (Treuburg) - echo mazurskich opowieści
NotebookLM.
Jest to historyczne opracowanie dotyczące powiatu oleckiego (Treuburg), omawiające jego prehistorię, bitwy oraz podbój Jaćwingów przez Zakon Niemiecki. Książka przedstawia również okres od Grosse Wildnis (wielkiej puszczy) do ponownego zasiedlenia regionu oraz szczegółowo opisuje ponowne zasiedlenie powiatu, dostarczając mapy ilustrujące historyczne granice i rozmieszczenie obszarów. Dalej, źródła omawiają zmiany administracyjne w powiecie oleckim, rozwój miasta, wojny i lata pokoju aż do I wojny światowej, a także postępy gospodarcze i zmiany demograficzne. Dodatkowo, jeden z dokumentów zawiera indeks nazwisk, oferując alfabetyczną listę osób wymienionych w tekście, co ułatwia orientację w bogactwie postaci historycznych.
Książka znajduje się w zbiorach Biblioteki Miejsko - Powiatowej Biblioteki Publicznej w Olecku (była własnością Ryszarda Demby). Egzemplarz zeskanowany w 2012 r. . 20 czerwca 2025 r. treść opracował Józef Kunicki wykorzystując Notebook LM i Gemini 2.0
Literatura
- Ambrasat. Die Provinz Ostpreußen. Königsberg (Pr.) 1912, Bon.
- Aus Treuburgs Ostflammer. Beiträge zur Heimatkunde des Kreises Treuburg. Heft 1, 3 und 4, Treuburg 1937/1938. F. W. Czaygan.
- Bartowski, Aufzeichnungen aus der Geschichte des Hauptamtes Stradaunen-Oletzko aus den Akten des Pr. Staatsarchivs, Königsberg (Pr.). Gumbinnen, Dr. Bartowski (handschriftlich).
- Bartowski, Quellenbeiträge zur Siedlungs- und Ortsgeschichte des Hauptamts Stradaunen-Oletzko. Sonderdruck aus „Altpreußische Forschungen“, Königsberg (Pr.), Jahrgang 13, Heft 2, 1936.
- Beheim-Schwarzbach, Ostgermänische Colonisation. Leipzig 1874, Duncker und Humblot.
- Beheim-Schwarzbach, Friedrich Wilhelms I. Colonisationswerk in Litthauen. Königsberg (Pr.) 1879.
- Berndt, Gebt mir vier Jahre Zeit! München 1937, Zentralverlag der NSDAP., Franz Eher Nachf., G. m. b. H.
- Beutler, Erlebnisse ostpreußischer Lehrer in der Kriegs- und Russenzeit, Band III, Königsberg (Pr.), 1916. Ostpr. Provinzial-Lehrerverin e. V.
- Beise, Des Lehrers Auskunftsbuch (Lehrer-Almanach). Statistisches Nachschlagebuch über die öffentlichen evangelischen und katholischen Volksschulen der Ostmark. III. Teil. Der Regierungsbezirk Gumbinnen. Braunsberg 1925, Selbstverlag.
- Brademann, Ostpreußische Kriegshefte I bis IV. Berlin 1915/1916, Fischer.
- Braun, Alte und neue Bilder aus Masuren. Angerburg, Krüppelanstalt (Braun).
- Braun, Aus Masuren, 1. Folge. Gumbinnen 1907, Sterzel (Gebr. Reiner).
- Der Ostpreuße, Heimatjahrbuch des Kreises Treuburg 1936. Püllkallen-Königsberg (Pr.), E. Morgenroth Nachf., G. S. Böttcher G. m. b. H.
- Der Regierungsbezirk Gumbinnen, nach seiner Lage, Begrenzung, Größe, Bevölkerung und Einteilung nebst einem Ortschaftsverzeichnis und Register. Gumbinnen 1818, Krauseneck.
- Detlefsen, Das schöne Ostpreußen. München 1916, R. Piper & Co.
- Die Volksabstimmung im Kreise Oletzko. Treuburg (Marggrabowa), 1920, F. W. Czaygan.
- Engel, Aus ostpreußischer Vorzeit. Königsberg (Pr.) 1935, Gräfe und Unzer.
- Festschrift zur Erinnerung an die Weihe des Kriegerdenkmals ... – Treuburg (Marggrabowa) 1927, Kriegerverein.
- Frenzel, J., Beschreibung des Kreises Oletzko, Regierungsbezirks Gumbinnen, in geschichtlicher, statistischer und topographischer Beziehung. Treuburg (Marggrabowa) 1870, Peglau.
- Fünfzig Jahre Treuburger Zeitung. Treuburg 1934, F. W. Czaygan.
- Gaerte, Urgeschichte Ostpreußens. Königsberg (Pr.) 1929, Gräfe und Unzer.
- Gause, Die Russen in Ostpreußen 1914/15. Königsberg (Pr.), Gräfe und Unzer.
- Gollub, Masuren. Königsberg (Pr.), Gräfe und Unzer.
- Grannas, Aus der Geschichte des Kreises Oletzko. 1. Heimatheft. Treuburg (Marggrabowa) 1926, F. W. Czaygan.
- Grigat, Der Kreis Ragnit. Tilsit 1912, Selbstverlag.
- Grigat, Grenzdorf Neuhof und seine Geschichte. Treuburg 1938, F. W. Cziygan.
- Günther, Kleine Rassenkunde des deutschen Volkes. München 1933, Lehmann.
- Harms-Wiechert, Heimatatlas für Ostpreußen. Leipzig 1926, List & von Bressendorf.
- Heinel-Laudien, Geschichte Preußens. Graudenz 1872, Gaebel und Leipzig, Osterraths Nachflg.
- Heuler, In den Gluten des Weltenbrandes, Band II: Leipacher, Die Russenflut in Ostpreußen. Würzburg 1916/1918, Ratisb.
- Hoen (Alexander), Die Verwaltung Ostpreußens seit der Säkularisation 1525–1875. Königsberg (Pr.) 1890, Leiserdt.
- Horn, Werner, Die Bevölkerungsverteilung in Ostpreußen und ihre Veränderungen. Königsberg (Pr.), 1931, Gräfe und Unzer.
- 100 Jahre landwirtschaftlicher Kreisverein Oletzko. Trebung (Marggrabowa) 1921, Landw. Kreisverein.
- Relsch, Bilder aus der Kultur- und Kirchengeschichte der evangelischen Kirchengemeinde Wielkiten. Wielkiten 1927, Gemeindekirchenrat.
- Koser-Naudé, Forschungen zur Brandenburgischen und Preußischen Geschichte, Band II, III, V. Leipzig 1889, 1890, 1892, Duncker und Humblot.
- Kröhnert, Ernst, Die deutsch-russische Grenze von Gottuhnen bis Soldau (Dissertation). Löben 1912, Kühnel.
- Lezius, Handbuch des ostpreußischen Erziehers. Lehrer Abrechnbuch für den Gau Ostpreußen. Königsberg (Pr.), Pädagogische Verlagsgemeinschaft Ostpreußen G. m. b. H., Sturmverlag, Ferdinand Hirt.
- Lietuvos Zemlapis. Wilna 1911, Lietuvo Akininto Bendrovés.
- Lohmeyer, Geschichte von Ostpreußen. Band I: Bis 1411. Gotha 1908, Perthes.
- Masurischer Volkskalender. Verschiedene Jahrgänge. Allenstein, BDO, Untergruppe Ostpreußen Süd.
- Meier und Gelleszum, Lehrer-Almanach, enthaltend Nachrichten über die öffentlichen und privaten Volksschulen, die Mittel- und die höheren Mädchenschulen des Regierungsbezirks Gumbinnen. Gumbinnen 1903, Selbstverlag der Herausgeber.
- Meßtischblätter 1: 25 000 und Karten 1 : 100 000 des Reichsamts für Landesaufnahme. Berlin, Kartenvertriebs-Abteilung des Reichsamts für Landesaufnahme.
- Meyer, Topographisch-statistische Uebersicht des Regierungsbezirks Gumbinnen nach amtlichen Quellen. Insterburg 1839, Wilhelmi.
- Mitteilungen der Literarischen Gesellschaft Masovia, 11. bis 13. Sept. Löben 1906 bis 1908, Masovia.
- Morgen, Kurt von, Meiner Truppen Heldentämpfe. Berlin 1920, Mittler.
- Nicolovius, Geschichte der Landwirtschaftsschule zu Marggrabowa . – Treuburg (Marggrabowa) 1925, Nicolovius.
- Obgartel, Der Regierungsbezirk Gumbinnen. Insterburg 1912, Selbstverlag.
- Ostdeutscher Heimatkalender 1936. Berlin 1935, BDO, e. V.
- Ostpreußenhilfe, Zeitschrift. Charlottenburg 1915/16, Ostlandverlag.
- Preußische Nationalblätter oder Magazin für die Erdbeschreibung, Geschichte und Statistik des Königreichs Preußen. Ersten Bandes, Erstes Stück. Halle 1787, Heller.
- Preußische Provinzialblätter, III. Band. Königsberg 1830, Commission bei Gebr. Bornträger.
- Preußische Sammlung allerlei bisher ungedruckter Urkunden, Nachrichten und Abhandlungen. Zweiter Band. Danzig 1748, Schreiber.
- Reichspostdirektion Königsberg, Amtliches Fernsprech buch für die Reichspostdirektionsbezirke Königsberg (Pr.) und Gumbinnen. Königsberg (Pr.) 1937, Reichspostdirektion.
- Sandach, Geschichte des Dorfes Konwahlen. Treuburg (Marggrabowa) 1928, Selbstverlag.
- Schlüter, Wald, Sumpf und Siedlungsland in Altpreußen vor der Ordenszeit. Halle 1921, Niemeyer.
- Schumacher, Geschichte Ost- und Westpreußens. Königsberg (Pr.) 1937, Gräfe und Unzer.
- Sitzungsberichte der Prussia. Königsberg (Pr.), 1879/80, Ostpreußische Zeitung, Verlagsdruckerei.
- Stegmann, Geschichte des Krieges, II. Band. Stuttgart-Berlin 1917, Deutsche Verlags-Anstalt.
- Unsere Heimat. Zeitschrift. Verschiedene Jahrgänge. Allenstein, BDO, Untergruppe Ostpreußen Süd.
- Voigt, Geschichte Preußens von den ältesten Zeiten bis zum Untergang der Herrschaft des deutschen Ordens. Band I, III, IV, IX. Königsberg (Pr.), 1827 bis 1829, Bornträger.
- Voigt, Namen-Coder der deutschen Ordensbeamten .. Königsberg (Pr.), 1843, Bornträger.
- Wermte, Große ostpreußische Bibliographie, Band I bis VI. Königsberg (Pr.) 1933, Gräfe und Unzer.
Spis treści
- Przedmowa
- Wprowadzenie: O powstaniu krajobrazu
I część. Historia powiatu Treuburg.
- Z prehistorii powiatu Treuburg s. 7
- O krainie Sudowów i ich bitwach z Polakami s. 15
- Zdobycie Sudauen przez niemiecki zakon rycerski i najważniejsze wówczas tereny walk s. 23
- Obszar dzisiejszej powiatu Treuburg od „okresu wielkiej pustki” do nowego osadnictwa s. 29
- Ponowne zasiedlenie powiatu Treuburg s. 33
- Powiat Treuburg od czasów pierwszego wielkiego mistrza i pierwszego księcia aż do założenia miasta powiatowego s. 40
- Założenie miasta Treuburg s. 48
- Spokojny rozwój powiatu po lokacji miasta s. 62
- Najazd Tatarów na powiat Treuburg s. 65
- Starosta (Amtshauptmann) Christiana Ludwig von Kalksteina s. 70
- Nieszczęście za nieszczęściem, potem kolejny wzrost s. 73
- Lata wojny i pokoju do 1815 roku s. 83
- Kompleksowe zmiany administracyjne i okres do wojny światowej s. 92
- Wzrost ruchu do czasów wojny światowej s. 108
- Powiat Treuburg w latach wojny 1914 i 1915 s. 112
- Powiat Treuburg po najazdach rosyjskich w miarę postępu wojny s. 123
- Plebiscyt w powiecie Treuburg s. 129
- Upadek, wzrost i perspektywy s. 132
- Literatura używana s. 139
II część. Informacje zbiorcze o powiecie, mieście i poszczególnych wsiach.
Uwaga wstępna s. 143
Skróty s. 143
1. Powiat, ogólnie s. 144
Władze państwowe w powiecie. Władze miejskie powiatu. Okręgowe biura partyjne NSDAP, zrzeszenia. Stowarzyszenia i tym podobne. Inne jednostki o znaczeniu powiatowym
2. Miasto Treuburg s. 147
3. Wsie powiatu s. 149
Spis map i planów.
Z prehistorii powiatu Treuburg s. 10
Podział Sudowii w powiatach Treuburg i Lyck s. 20
Powiat Treuburg jako powiat książęcy s. 36-37
Fragment mapy "Prussiae Vera descriptio per Gasper Henneberg Erreichen" z 1590 r. s. 45
Plan miasta Treuburg na końcu 18 wieku s. 61
Zmiany administracyjne w powiecie Treuburg s. 93
Bitwy generała Morgena między 1 a 2 inwazją rosyjską s. 120
Powiat Treuburg podczas wojny światowej s. 124
Miasto powiatowe Treuburg s. 124
Katalog obrazów.
Nad jeziorem Lassek niedaleko Treuburga s. 16-17
Widok na jezioro Treuburg s. 48-49
Nad Legą w Treuburgu s. 80-81
Widok na miasto Treuburg z boiska sportowego s. 112
Pomnik plebiscytowy w Treuburgu s. 128-129.
Die Geschichte des Kreises Treuburg
Die Geschichte des Kreises Treuburg
Die Geschichte des Kreises Treuburg
10 Z prehistorii powiatu Treuburg
16 Nad jeziorem Lassek
20 Podział Sudowii w powiatach Treuburg i Lyck
36 Powiat Treuburg jako powiat książęcy
37 Powiat Treuburg jako powiat książęcy
45 Fragment mapy "Prussiae Vera descriptio per Gasper Henneberg Erreichen" z 1590
48 Widok na jezioro
52 Herb miasta
61 Plan miasta Treuburg na końcu XVIII wieku
80 Nad Legą
93 Zmiany administracyjne w powiecie Treuburg
112 Widok na miasto
120 Bitwy generała Morgena między 1 a 2 inwazją rosyjską
124 Miasto powiatowe Treuburga
124 Powiat Treuburg podczas wojny światowej
128 Pomnik plebiscytowy
