User Rating:  / 6
PoorBest 

   Caspar Hennenberg w najstarszym dziele historyczno-geograficznym z 1595 roku dotyczącym przeszłości Prus "Erclerung der Preussischen grössern Landtaffel" wymienia dwie chaty (budy) myśliwskie (Jagdbude), które znajdują się w w ówczesnym starostwie straduńskim:  Haschnen (Łaźno) i Oletzko (Olecko).

   Ze szkicu sporządzonego pod koniec 1559 roku w czasie wymierzania terenów pod przyszłe miasto wynika, że chaty myśliwskie były za Jeziorem Oleckie Wielkie (po stronie litewskiej) o nazwie "Bude Oletzky". Do chat  myśliwskich prowadziła droga z południa po wschodniej stronie Jeziora Oleckie Wielkie. Droga istnieje do dzisiejszych czasów. To jest droga gruntowa przebiegająca za południową częścią jeziora (Szyjką) w kierunku Możnych. Przy tej drodze w kilku miejscach zachowały się jeszcze przydrożne kamienne słupki.



"Bude Oletzky" na przedlokacyjnym szkicu terenu pod przyszłe miasto (ok. X 1559 r.),
w: Berlin–Dahlem, Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz, Etats–Ministerium EM 103g H.A. Olecko (Grenzsachen 1533–1608), 434



Na planie miasta Olecka z XVIII wieku w książce Christiana Grigata "Die Geschichte des Kreises Treuburg" zaznaczono jeszcze miejsce po starym zamku lub grodzisku (alte Burganlage).



Zamek olecki na planie z XVIII wieku. Z książki: Grigat Ch., Die Geschichte des Kreises Treuburg, 1938


   Kasper von Nositz w swej “Księdze gospodarczej Prus Książęcych” wspomina, że w roku 1578 obok w Olecku znajdował się folwark w budowie. W późniejszym rejestrze budowli i zabytków wschodniopruskich zanotowano, że starosta książęcy Krzysztof Albrecht von Schönaich nad Jeziorem Oleckim Wielkim rozpoczął w 1654 roku budowę okazałego zamku. Położony był po drugiej stronie Legi naprzeciw miasta, stanowił wraz ze swymi zabudowaniami gospodarczymi i zamieszkałą tam ludnością tzw. jurydykę, wyłączoną spod kompetencji władz miejskich, nazywaną Wolą.

   Ze Stradun (wtedy była tam siedziba starostwa) do folwarku prowadziła droga wzdłuż zachodniego brzegu Jeziora Oleckie Wielkie z południa. Po założeniu miasta w 1560 roku stała się pierwszą, najstarszą ulicą w Olecku. Na planie Olecka z XVI wieku nosi nazwę Zamkowa (Schloss Straße). Dalsza jej część (południowa) nazwana została Wieliczkowską (Wielitzken Straße).

   Po obu stronach ulicy na kolejnych parcelach zamieszkiwali rzemieślnicy (kowalie, garncarze, rymarze itp.). Domy wznoszono wzdłuż ulicy między Jeziorem Oleckie Wielkie i podmokłymi łąkami na południu, które potem zostały zmeliorowane. Takie tereny nazywano "Holländerei" a po polski Olądrami. Dlatego potem ulicę nazwano Holländer Straße (Holenderską). Po 1945 roku ulicy nadano nazwę Mazurska.


 Ulice Olecka na planie z 1793. Z książki: Grigat Ch., Die Geschichte des Kreises Treuburg, 1938 Na planie zaznaczono wzgórze z kościołem, cmentarzem i położonym obok ratuszem.


   W przeciwieństwie do innych miasteczek, które rozwinęły się z wcześniejszych osad wiejskich, Olecko założone zostało w puszczy na tzw. „surowym korzeniu”, czyli budowane było na wykarczowanym terenie od podstaw.
   Miasto zaplanowane zostało w regularnym kształcie wokół rynku, z dokładnie wymierzonymi pod zabudowę parcelami. Nad miastem dominowała wieża kościoła usytuowanego na wzgórzu w obrębie rynku. Od rynku odchodziły prostopadłe ulice, prowadzące do bram miejskich (Wieliczkowskiej, Szpitalnej, Jaśkowskiej, Kukowskiej i Sedraneckiej). Bramy miejskie były w tym czasie wydzierżawiane: Mateusz Woywodo i Jerzy Weydekampf wzięli w arendę bramy zamykające ulice Wieliczkowską (obecnie Mazurska) i Szpitalną (Nocznickiego) i płacili za nie 38 talarów; Michał Buchholz dzierżawił bramę Kukowską (Kolejową) płacąc tylko 14 talarów i 30 gr.; za bramę Sedranecką Paweł Wielgojan płacił 27 talarów, a za Jaśkowską Daniel Niezgoda 25 talarów.


Widok na miasto (stan około 1930 roku).


Widok na miasto (stan około 1930 roku).


Widok na miasto, ulica Mazurska (stan około 1930 roku).

Ulica Zamkowa (stan około 1915 roku).

   Ulice nie były brukowane, w czasie ulewnych opadów i wiosennych roztopów spływały błotem. Komunikację po mieście ułatwiały przerzucone przez Legę kładki, z których w XVIII wieku dwie prowadziły do zamku, dwie kolejne znajdowały się od strony południowej przy młynie, ostatni zaś mostek prowadził do drogi w kierunku Ełku (dzisiaj ulica Nocznickiego). Kiedy zapadał zmierzch, na ulice wychodziły straże miejskie z kołatkami ogłaszając o godzinie 22 ciszę nocną i pilnując, aby nikt nie zakłócał nocnego odpoczynku mieszkańcom.

Kamienice przy rynku (stan około 1910 roku).

   Ze spisu z 1634 roku (Muster-Register czyli zestawienie osób zobowiązanych do stawienia się w razie zagrożenia miasta z bronią) możemy dowiedzieć się jakie były nazwy ulic. Wymieniono: Berg Straße (Podgórna), Mühlen Straße (Młyńska), Schloss Straße (Zamkowa), Holländer Straße (Holenderska), Post Straße (Pocztowa), Schmied Straße (Kowalska), Lötzner Straße (Giżycka) i Goldaper Straße (Gołdapska).
   Przy rynku mieszkało 55 obywateli. W bocznych ulicach mieszkały 103 osoby. Większość przy ulicy Holenderskiej - 30 osób. Przy ulicy Pocztowej - 26 osób. Mniej obywateli mieszkało przy Giżyckiej (12), Jaśkowskiej (12), Młyńskiej (10), Gołdapskiej (9), Podgórnej (8), Kowalskiej (8).
   Miasto zamieszkiwane przez 158 rodzin mogło (jeśli dodamy mieszkańców przedmieść, załogę zamku i pracowników folwarku zamkowego) około 1000 mieszkańców.
   Na planie miasta z końca XVIII wieku zaznaczono siedem ulic prostopadłych do rozległego rynku: Podgórną, Młyńską, Milewskiego oraz Wieliczkowską, Szpitalną, Jaśkowską i Sedranecką. Cztery ostatnie, zamknięte bramami miejskimi, wyprowadzały na trakty wiodące do Augustowa, Ełku, Lecu (Giżycka) i do Gołdapi. Na planie tym zaznaczono także najważniejsze obiekty miejskie: kościół i ratusz oraz kuźnię i staw na rynku, zamek na wzgórzu nad jeziorem oraz młyn nad Legą.


Rynek miejski na planie z XVIII wieku. Zaznaczono kościół, ratusz, kuźnię i staw. Z książki: Grigat Ch., Die Geschichte des Kreises Treuburg, 1938

   Miasto nie posiadało nigdy murów obronnych, lecz “ogrodzenie” — palisadę z grubych, zaostrzonych u góry pali drewnianych.
   W latach 1842 i 1855 – 1858 wybrukowano część rynku (teren wzdłuż domów) oraz boczne ulice miasta.
   W połowie stulecia zaczęto modernizować drogi prowadzące do Olecka. Pierwsza droga bita, która wiodła przez miasto, była odcinkiem trasy Wystruć – Darkiejmy – Gołdap – Olecko – Ełk, która powstała w latach 1845 – 1854. Południowy jej odcinek to ulica Tunelowa (Morgen Straße), a północny to ulica Grudziądzka (Graudenzer Straße) dzisiaj Słowiańska.

   W kierunku granicy - do Cimoch prowadziła inna droga, która miała początek już przy moście na Ledze koło młyna. Po rozbudowie miasta część tej ulicy nazywano Cimochowska (Czymocher Straße), a potem Aleje Lipowe (Linden Allee), a druga część to - ulica Kościuszki (Grenz Straße - Graniczna). Miejska Rada Narodowa w 1948 roku ulicy nadała nazwę Alei Tadeusza Kościuszki, a jej dalsza część za wiaduktem kolejowym została nazwana Szosą Suwalską. Nazwę zmieniono w 2007 roku na ulicę Kościuszki.

   W kierunku Jasiek prowadziła ulica Jaśkowska (Jaschken Straße, Jaschker Gasse ), która także nosiła nazwę Giżycka (Lötzener Straße). Dalsza część ulicy, już za granicą miasta miała nazwę Trakt do Duł (Chausse nach Dullen). Krótko po II wojnie światowej używano nazwy ulica Łuczańska (dzisiejsze Giżycko miało nazwę - Łuczany). Po 1948 roku używano nazwy ulica Daszyńskiego, a w dalszej części za przejazdem kolejowym ulicy nadano nazwę Szosa Wydmińska. Nazwę ulicy zmieniono w latach pięćdziesiątych XX wieku na Dzierżyńskiego. Uchwałą Nr XI/59/90 Rady Narodowej Miasta i Gminy w Olecku z dnia 9 marca 1990 ulicy nadano nazwę 11 Listopada.

   W 1866 roku zakupiono i ustawiono 25 latarni, które w pełni zaspokajały potrzeby oświetleniowe w mieście.

   Po 1875 roku wybudowano na terenie powiatu oleckiego drogi Kowale – Dunajek, Olecko – Wydminy oraz Wieliczki – Guty. Olecki sejmik powiatowy we wrześniu 1887 roku zadecydował o budowie szos Olecko – Mieruniszki i Olecko – Świętajno.


Widok na miasto (stan około 1930 roku).

   Około 1897 roku do Olecka dotarł również prąd elektryczny.
   W latach 1906 – 1908 wybudowano w Olecku instalacje wodociągowe i kanalizacyjne.

   Pod koniec lat trzydziestych XX wieku zbudowano na zachód od miasta nową drogę która umożliwiała przejazd z Gołdapi do Ełku omijając centrum Olecka - ulicy nadano nazwy Ludendorffring (obwodnica Ludendorfa) i Hindenburgring (obwodnica Hindenburga). Krótka ulica między obwodnicą, a ulicą Kolejową (fragment dawnej drogi prowadzącej do Ełku) została nazwana Morgen Straße.
   W latach trzydziestych XX wieku nowej ulicy prowadzącej do oczyszczalni ścieków nadano nazwę Busse Straße, od nazwiska płk Hansa Busse komendanta „Feste Boyen” w Giżycku, który od 5 do 18 sierpnia 1914 roku zorganizował obronę Olecka przed nacierającymi wojskami rosyjskimi.


 

   W 1896 roku po drugiej stronie Jeziora Oleckie Wielkie Gottlieb Konietzko (właściciel młyna), Karl Neumann (właściciel apteki) i Freidrich Wilhelm Czygan (posiadacz drukarni) wybudowali duży murowany kurort miejski z mieszkaniami letniskowymi. Miejsce zwano Lasek Mały (Klein Lassek) a kurort otrzymał ciekawą nazwę „Liebchensruh”. Nazwę wzięto stąd, że przewodniczący komitetu zakładającego kurort Gottlieb Koniecko do swoich znajomych zwracał się zawsze słowem „Libchen” czyli „Kochanie” , „Panie Kochany” lub „Pani Kochana”. Dlatego postanowiono zwrot wykorzystać w nazwie kurortu. Według innej wersji było to zdrobnienie jego imienia – Gottlieb (Bogumił). W 1938 roku nieopodal kurortu zbudowano Mazurski Dwór (Masurenhof). Z miasta do kurortu, wzdłuż Jeziora Oleckie Wielkie (Grosser Oletzkoer See, Treuburger See) wytyczono trasę spacerową Uferpromenade (Promenada nadbrzeżna).

   W folderze turystycznym z 1938 roku trasa spacerowa jest znaczona wokół jeziora przez 11,5 km. Ma początek koło Długiego Mostu (Langebrücke), dalej prowadziła w pobliżu plaży miejskiej, koło kurortu „Liebchensruh”, obok pagórka Szubienica (Galgen Berg) i wokół Szyjki (Lange Eck). Trasa spacerowa nazwana została Eichhorn Weg.
Hermann von Eichhorn był pruskim generałem armii, na początku 1915 roku dowódcą X Armii niemieckiej, która odegrała decydującą rolę w zwycięstwie w "bitwie zimowej". W tym czasie generał ze swoim sztabem przebywał w Olecku na Placu Zamkowym.


Masurenhof i Liebchensruh około 1935 roku.

   Nazwa Wiewiórcza Ścieżka pierwszy raz pojawia się w 2003 roku w publikacji Urzędu Miejskiego w Olecku o szlakach turystycznych.
    W 2004 roku w czasie modernizacji ścieżki w dokumentach projektowych użyta była nazwana "Ścieżka dydaktyczna - Wiewiórcza Ścieżka".
   Patrząc na plan miasta z okresu międzywojennego dostrzegamy, że rozbudowie infrastruktury komunalnej towarzyszył rozwój sieci dróg miejskich, które w zależności od ich przeznaczenia i standardu otrzymały zróżnicowane nazwy: aleja (Allee), ulica (Straße), uliczka (Gasse), droga (Weg), ulica okrężna (Ring). To zróżnicowanie semantyczne w języku niemieckim służyło pełniejszej charakterystyce poszczególnych ulic, zawierało w sobie informację na temat funkcji, jaką pełnią one w komunikacyjnej strukturze miasta.


Drogi prowadzące do Olecka na mapie Kreis Oletzko; Neue Spezialkarte des Kreises Oletzko. Oskar Eulitz Verlag. Lissa. 1914

   Dwie ulice Szpitalne, jakie posiadało miasto w różnych okresach swojej historii, wskazują jednoznacznie, że mieściły się przy nich niegdyś, jak byśmy dziś powiedzieli, placówki opieki zdrowotnej. Pierwsza z nich w porządku chronologicznym to dzisiejsza ulica Nocznickiego (Pocztowa). Jej nazwa została upamiętniona na owym wykazie z roku 1634.
   Inna z ulic miejskich otrzymała tę samą nazwę chyba znacznie później. Nosiła ją dzisiejsza ulica Składowa. Ówczesna Lazarett Straße była prawdopodobnie miejscem, gdzie znajdował się szpital wojskowy, ale trudno ustalić, kiedy tam został zbudowany i jak długo istniał, mając na uwadze zawiłe i zmienne koleje losu oleckiego garnizonu. W istocie bowiem nowoczesny szpital w mieście powstał dopiero w roku 1908 i tym razem ulica, przy której stanął, nie nosiła już nazwy Szpitalna. Właściwie nie wiadomo, czy była tam już ulica, bo budynki, które dziś przy niej stoją, powstały dopiero w XX wieku na miejscu starej zabudowy, lub w terenie nie zabudowanym. W latach międzywojennych nazywała się Graudenz Straße - ulica Grudziądzka. Łączyła ona dwie ulice wylotowe na zachodniej stronie miasta – Giżycką i Gołdapską – w czasie, kiedy nie istniała jeszcze obwodnica nazwana imieniem Hindenburga i Ludendorffa. Wychodziło się z niej od strony północnej na cmentarz żydowski, a w kierunku południowym prowadziła wprost na cmentarz ewangelicki, założony w tym miejscu w roku 1820.

   Krótko po wojnie ulica Berg Straße miała nazwę Witolda a w 1948 roku zmieniono nazwę na 1 Maja.

Parku Hindenburga około 1930 roku.

   W 1948 roku uchwałą Miejskiej Rady Narodowej nazwę Parku Hindenburga zmieniono na Park im. Generała Świerczewskiego. Rada Miejska w 2003/2004 roku zmieniła nazwę na Park Sportu i Rekreacji. Dzisiejsza ulica Zielona do 1948 roku nosiła nazwę Wodociągowa, a po 1966 roku nadano nazwę Stodolna.

   Przedwojennej ulicy Hafen Straße (Portowa) w 1948 roku została nadana nazwa Kwiatowa. Była uważana za najładniejszą, willową ulicę Olecka. W 1960 roku z okazji 400 lecia założenia miasta nazwę zmieniono na Sembrzyckiego. Upamiętniając zasłużonych dla Mazur działaczy narodowych Karola i Jana Karola Sembrzyckich - ojca i syna.

   W latach trzydziestych rynkowi nadano nazwę Adolf Hitler Platz, ale domy przy rynku miały w adresie Rynek (Markt). W 1946 roku władze miasta rynkowi nadały nazwę Plac Wolności (Prot.6.pkt.7c z 5.04.1946r.). Po 1980 roku pojawiły sie propozycje aby zmienić nazwę. Pisano wtedy: "... nazwę ustanowiono wprawdzie w czasach, gdy wolności nie było i na cześć wojsk, które ów plac zniszczyły, ale pozostało słowo „wolność”, które dziś oznacza to, co oznaczać powinno i honoruje tych, którzy o tę rzeczywistą wolność walczyli i ją wywalczyli." Nazwa Plac Wolności pozostała.


Rynek na planie z XVI wieku.

   Przy ulicy Sembrzyckiego 6 w jednorodzinnym domu, mieszkał Zbigniew Herbert - przebywając na wczasach w Olecku w 1983 i 1984 roku. W domu tym żył i pracował Feliks Jordan-Lubierzyński (1883-1965) - pierwszy po II wojnie światowej burmistrz Olecka. Przy ulicy Kolejowej 29 przed wojną mieszkał burmistrz Olecka Georg Maeckelburg (1873-1948).

   Dzisiejsza ulica Nocznickiego przed wojną nosiła nazwę Post Straße (Pocztowa), a wcześniej Spithal-Gasse (Szpitalna), a po wojnie do 1948 roku ulica Poznańska.


Centrum miasta na planie: Stadtplan Treuburg. Z książki: Treuburg. Ein Grenzkreis in Ostpreußen Red. Klaus Krech. Kommisions-Verlag G. Rautenberg, 1990.

   Dzisiejsza ulica Gołdapska po założeniu miasta miała nazwę Die Gasse nach Seedranken (Sedranecka), a potem nazwę Goldaper Straße (Gołdapska). W 1948 roku nadano nazwę Mielczarskiego (od nazwiska Romuald Mielczarski - współtwórca polskiej spółdzielczości i działacz niepodległościowy), a dalszej część tej ulicy nadano nazwę Szosa Gołdapska. W latach pięćdziesiątych XX wieku nazwę zmieniono na Stalingradzka a potem Armii Czerwonej.
   Uchwałą Nr XI/59/90 Rady Narodowej Miasta i Gminy w Olecku z dnia 9 marca 1990 zmieniono dotychczasową nazwę ulicy „Armii Czerwonej" i nadano jej nazwę „Armii Krajowej” (od Placu Wolności do ronda) oraz „Gołdapska” (od ronda w kierunku Gołdapi).

   Dzisiejsza ulica Kolejowa po założeniu miasta miała nazwę Milewskiego. Stanisław Milewski był pierwszym burmistrzem miasta. W późniejszych latach ulica nosiła nazwę Kuckower Straße (Kukowska), a po wybudowaniu dworca kolejowego - Bahnhof Straße (Kolejowa). W latach pięćdziesiątych nadano nazwę Lenina. Uchwałą Nr XI/59/90 Rady Narodowej Miasta i Gminy w Olecku z dnia 9 marca 1990 ulicy nadano nazwę na Kolejowa.
Dzisiejsza ulica Grunwaldzka po założeniu miasta miała nazwę Młyńska. Prowadziła z rynku, przez most na Ledze do ulicy Mazurskiej. Na planie Olecka z XVI wieku jest zaznaczona ulica Deutsche Straße (Niemiecka) prowadząca z rynku do mostu na Ledze. Ta nazwa ulicy pozostała do 1945 roku.
   Na planie Olecka z XVI wieku wzdłuż rzeki Legi jest zaznaczona ulica Fluss Straße (Rzeczna), a na planie z 1935 roku Lega Ufer (Nadbrzeże Legi). W 1963 roku nazwę zmieniono na Partyzantów.

Ulica Armii Krajowej około 1910 roku.

Ulica Armii Krajowej około 1960 roku.

 
Ulica Mazurska (stan około 1975 roku).


 

   Ścieżka wzdłuż Legi od Kamiennego Mostu (Steinernenbrücke) po wschodniej stronie rzeki prowadząca koło Drewnianego Mostu (Holzbrücke) i dalej do mostu na ulicy Podgórnej (BergStraßebrücke), nazywana była Wschodnim Nadbrzeżem (Ostufer) oraz Ścieżką Filozofów (Philosophenweg). Może dlatego tak nazywano ścieżkę, gdyż z tego miejsca roztaczał się piękny widok na "szemrzącą" poniżej rzekę i dalej na zaułki miasta.
   W latach 1933 - 1938 zbudowano 91 domków robotniczych na osiedlu nazywanym Siedlung (po polsku mówiono Zydlungi). Ulicom nadano nazwy pochodzące od nazwisk działaczy partii NSDAP i związane z historią Niemiec. Po II wojnie światowej nazwy zostały zmienione na nazwiska związane z polską literaturą (np. Słowackiego, Żeromskiego, Asnyka).

Kamienny Most (Steinernenbrücke)


   W Urzędzie Miejskim w Olecku w Wydziale Rolnictwa i Gospodarki Nieruchomościami zachowała się kopia protokołu posiedzenia Miejskiej Rady Narodowej z 5 kwietnia 1948 roku (oryginał jest przechowywany w Archiwum Państwowym w Ełku), w którym zawarto Uchwałę Nr. 17 "Wnioski dotyczące zmian nazw ulic". Na podstawie treści tej uchwały można sądzić, że krótko po przejęciu władzy przez polską administrację 3 czerwca 1945 tymczasowo funkcjonowały polskie nazwy ulic, które prawnie zostały nadane dopiero 5 kwietnia 1948 roku. W tym dokumencie używane są nazwy ulic, które przetrwały do dzisiaj: 1 Maja, Aleja Zwycięstwa, Aleje Lipowe, Asnyka, Grunwaldzka, Jagiellońska, Jeziorna, Kamienna, Kasprowicza, Kiepury, Konopnickiej, Kopernika, Leśna, Ludowa, Łąkowa, Mazurska, Mickiewicza, Młynowa, Moniuszki, Orzeszkowej, Parkowa, Plac Wieży Ciśnień, Plac Zamkowy, Przybyszewskiego, Przytorowa, Reymonta, Rzeźnicka, Sienkiewicza, Składowa, Słowackiego, Słowiańska, Sokola, Stroma, Syrokomli, Szosa Ełcka, Środkowa, Targowa, Tartaczna, Tunelowa, Wąska, Wiejska, Wiśniowa, Wodna, Wojska Polskiego, Zamkowa, Zamostowa, Zyndrama, Żeromskiego).

Ulica Kolejowa około 1910 roku.

Ulica Kolejowa około 1910 roku.


Ulica Nocznickiego około 1976 roku.


   Dzisiejszej ulicy Produkcyjnej (z 1982 r.) nadano nazwę Droga od Transformatorów, a drodze prowadzącej do Świętajna nadano nazwę Szosa Świętowska (dzisiejsza nazwa to Szosa do Świętajna). Ulicy prowadzącej od dzisiejszej 11 Listopada w kierunku szpitala nadano nazwę Szopena (Rada Miejska w 2015 roku zmieniła nazwę na Chopina). Drodze w stronę wsi Krupin nadano nazwę Trakt Markowski (Rada Miejska w 2007 roku zmieniła nazwę na Szosa do Krupina). Drodze prowadzące od ulicy Rzeźnickiej przy ogródkach działkowych w stronę oczyszczalni ścieków nadano nazwę Działkowa (dzisiaj jest to fragment ulicy Kasprowicza).
   W 1948 roku zostały także nadane nazwy ulicom, które dzisiaj nie istnieją (były to drogi gruntowe) np. ulica Boczna (przy ulicy Mazurskiej i Targowej), ulica Ogrodowa (droga łącząca Aleje Lipowe i ulicą Targową), ulica Wiosenna (droga przy rowie w ogrodach koło Alei Lipowych), ulica Ślepa (droga od ulicy Konopnickiej, bez wylotu), ulica Letnia (droga od ulicy Ślepej do Targowej), ulica Polna (droga łącząca ulice Orzeszkowej i Żeromskiego), Droga na Zielonówek (dzisiaj droga gruntowa za stacją kolejową prowadząca w stronę ogródków działkowych), ulica Ściekowa (dzisiaj droga gruntowa prowadząca od Alei Zwycięstwa, od strony mostu do oczyszczalni ścieków). Uchwałą Rady Miejskiej w 2005 roku powyższe nazwy ulic zostały uchylone.
Między ulicą Aleje Lipowe i dzisiejszą Jagiellońską była ulica Kowalska (Schmied Straße) przy której działała kuźnia. W 1948 roku Miejska Rada Narodowa podjęła Uchwałę Nr. 85 następującej treści: "przychylając się do prośby Technicznej Obsługi Rolnictwa Przedsiębiorstw Państwowych, ulice Kowalską jako mało ważną dla miasta skasować aż do czasu odwołania".


Nazwy nadane ulicom 3.06.1948 roku. 1.Zyndrama, 2.Wodna, 3.Kowalska, 4.Wiosenna, 5.Ogrodowa, 6.Boczna, 7.Targowa, 8.Ślepa, 9.Letnia, 10.Polna, 11. Działkowa, 12.Ściekowa.

   W latach siedemdziesiątych XX wieku w południowej części miasta zbudowano nowe osiedle domków jednorodzinnych. Zaplanowano budowę 120 domków. W 1974 roku osiedlu nadano nazwę XXX lecia PRL (mieszkańcy nazywali Hamburg lub Chamburg). Nowym ulicom nadano nazwy: Manifestu Lipcowego, Zana, Bohaterów Białostocczyzny, Mereckiego, Baczyńskiego, Prusa, Staffa, Kochanowskiego, Tuwima.

Budowa osiedla domków jednorodzinnych (stan około 1972 roku).

   Uchwałą Rady Miejskiej z 1992 roku została zmieniona nazwa ulicy Manifestu Lipcowego na Mikołaja Reja. Rada Miejska w Olecku w 2016 roku anulowała decyzję z 1974 roku, ówczesnej Miejskiej Rady Narodowej uznając, że nazwa osiedla propaguje ustrój komunistyczny.
   Kolejne ulice na pagórku morenowym nad jeziorem wytyczono w 2007 roku - Dąbrowskiej i Norwida.
W północnej części, pod koniec XX wieku na osiedlu domków jednorodzinnych Miejska Rada Narodowa nadała nazwy nowym ulicom: Spacerowa (w 1969 roku), Sportowa (w 1977 roku).
   W 2007 roku w pobliżu szpitala ulicom nadano nazwy: Wieniawskiego, Szymanowskiego, Paderewskiego. Nazywane często przez mieszkańców "osiedle muzyków".


Zmiany na ulicy Zyndrama.

   W 1948 roku w spisie ulic znajduje sie ulica Zyndrama prowadząca od rynku w stronę rzeki Legi (na mapie miasta z 1930 roku podpisana jako Wodna (Wasser Gasse). W latach 1971 - 1978 w tym miejscu zbudowano bloki mieszkalne oraz zmieniono przebieg tej ulicy. Obecnie jest prostopadła do ulicy Nocznickiego.

Zmiany przebiegu ulicy Ludowej.

   W 1948 roku w spisie ulic znajduje sie ulica Ludowa, droga gruntowa prowadząca wzdłuż torów kolejki wąskotorowej. Około 1975 roku w czasie przebudowy skrzyżowania i zagospodarowania otaczającego terenu, ulicę poprowadzono prostopadle do Armii Krajowej.
Między ulicą Mazurską, a Jeziorem Oleckim Wielkim w 1976 roku wytyczono dwie nowe ulice, zabudowane domkami jednorodzinnymi - Warmińską i Cisową.


Okolice ulicy Warmińskiej w 1972 roku.

   W 1978 roku rozpoczęto budowę 8 budynków przy ulicy Środkowej. Budowę osiedla zakończono w 1980 roku.
W 1982 roku nowemu osiedlu składającemu się z 9 budynków Miejska Rada Narodowa nadała nazwę Osiedle nad Legą. Budowę osiedla zakończono w 1987 roku.
   W 1986 roku Miejska Rada Narodowa zmieniła nazwę ulicy Cmentarnej (przy południowym wejściu na cmentarz ewangelicki) na ulicę Słoneczną.
   W latach 1987 - 1991 zbudowano 13 budynków Osiedla Siejnik (nazwa została nadana w 1996 roku (Osiedle Siejnik I i Osiedle Siejnik II).
   Przy drodze prowadzącej do Giżycka przed torami kolejowymi pod koniec lat osiemdziesiątych XX wieku zbudowano domki jednorodzinne przy ulicach, którym Miejska Rada Narodowa nadała w 1996 roku nazwy: Kasztanowa, Klonowa, Akacjowa, Brzozowa, Wierzbowa. Uchwałą Rady Miejskiej z 2011 r. nadano nowym ulicom nazwy Dębowa i Grabowa.


Ulica Grunwaldzka około 1960 roku.


Ulica Kolejowa (Lenina) około 1960 roku.

   Uchwałą Rady Miejskiej z 2006 r. nadano nazwę Przemysłowa nowej ulicy położonej w południowej części miasta, w obrębie Olecko 2 na terenach aktywności gospodarczej.
   Uchwałą Rady Miejskiej z 2007 r. ulicy Zatorowej nadano nazwę Zamostowa oraz zmieniono nazwy 18 ulicom rezygnując z imion w ich nazwach: Krzysztofa Kamila Baczyńskiego na Baczyńskiego, Władysława Broniewskiego na Broniewskiego, Marii Dąbrowskiej na Dąbrowskiej, Michała Kajki na Kajki, Jana Kochanowskiego na Kochanowskiego, Aleja Tadeusza Kościuszki na Kościuszki, Henryka Mereckiego na Mereckiego, Tomasza Nocznickiego na Nocznickiego, Cypriana Kamila Norwida na Norwida, Bolesława Prusa na Prusa, Ignacego Jana Paderewskiego na Paderewskiego, Mikołaja Reja na Reja, Karola Sembrzyckiego na Sembrzyckiego, Leopolda Staffa na Staffa, Karola Szymanowskiego na Szymanowskiego, Juliana Tuwima na Tuwima, Henryka Wieniawskiego na Wieniawskiego, Tomasza Zana na Zana).
Uchwałą Rady Miejskiej z 2008 r. rondo na Alei Zwycięstwa otrzymało nazwę „Rondo Zesłańców Sybiru”, a rondo przy zbiegu ulic 11 Listopada i Wojska Polskiego nazwę „Rondo Marszałka Józefa Piłsudskiego”.
Uchwałą Rady Miejskiej z 2009 r. nazwę Janusza Pawłowskiego nadano nowej ulicy, łączącej ulicę Letnią z ulicą Jeziorną, a nazwę Andrzeja Legusa nowej ulicy, łączącej ulicę Armii Krajowej z ulicą Janusza Pawłowskiego.
Uchwałą Rady Miejskiej z 2010 r. nadano nowej ulicy w zachodniej części miasta nazwę Mariana Szeremety. Także w 2010 roku ciągowi komunikacyjnemu położonemu między ulicami Letnią i Sembrzyckiego nadano nazwę Aleja 450 - lecia Olecka.

W sierpniu i wrześniu 2017 roku (zgodnie z ustawą o zmianie nazwy miejsc użyteczności publicznej, budowli i ulic propagujących czy upamiętniających komunizm lub inny ustrój totalitarny) po konsultacjach z mieszkańcami Rada Miejska w Olecku zmieniła nazwy ulicy Bohaterów Białostocczyzny na  Stanisława Lema, Mereckiego na Janusza Korczaka oraz Armii Ludowej na Czesława Miłosza .

   W 2002 roku Pan Ryszard Demby w książce "Widoki znad Legi" pisał: "Kiedy dziś przemierzamy ulice naszego miasta, warto zdobyć się na chwilę zadumy i refleksji nad ich historią i nad przechodniami, w sensie dosłownym i przenośnym, którzy chodzili nimi przed nami".


Plan Olecka z 1973 roku.

 

Nazwy ulic Olecka (Treuburg) z 1945 r.

Am Bahnhof - na stacji kolejowej (obecnie plac przed stacją kolejową na ulicy Wojska Polskiego).
Am Schlachthof - w rzeźni (obecnie Rzeźnicka)
Bahnhof Straße - Kolejowa (obecnie Kolejowa)
Berg Straße - Górska, Podgórna (obecnie 1 Maja).
Busse Straße - od nazwiska płk Hansa Busse komendant „Feste Boyen” w Giżycku (obecnie Batorego).
Danziger Straße - Gdańska (obecnie Gdańska).
Deutsche Straße - Niemiecka, dawniej Młyńska (obecnie Grunwaldzka).
Egerlänger Straße - od nazwy historycznej krainy w północnych Czechach Egerland (czeski: Chebsko) przy granicy z Niemcami. Zajęta w 1938 roku przez Niemcy. (obecnie Czerwonego Krzyża).
Falk Straße - Sokola (obecnie Sokola).
Franz - Holzweber Straße - od nazwiska niemieckiego nazisty (obecnie Przybyszewskiego).
Fritz - Tschierse Straße - od nazwiska niemieckiego nazisty (obecnie Sienkiewicza).
Garten Straße - Ogrodowa (obecnie Zielona).
Goldaper Straße - Gołdapska (obecnie Gołdapska).
Graudenzer Straße - Grudziądzka (obecnie Słowiańska).
Grenz Straße - Graniczna (obecnie Kościuszki).
Hafen Straße - Portowa (obecnie Sembrzyckiego).
Hans - Majkowski Straße - od nazwiska niemieckiego nazisty (obecnie Zana).
Herber - Norkus Straße - od nazwiska niemieckiego nazisty (obecnie Syrokomli).
Hindenburgring - od nazwiska Paula von Hindenburga, niemieckiego, feldmarszałeka i polityka, w I wojnie światowej przebywał w Olecku, (obecnie Wojska Polskiego).
Holländer Straße - Holenderska (Mazurska).
Karl Straße - Karola (obecnie Kopernika).
Karl - Freyburger Straße - od nazwiska niemieckiego nazisty (obecnie Słowackiego).
Kurzer Straße - Krótka (nie istnieje).
Lötzener Straße - Giżycka (obecnie 11 Listopada).
Lassek Weg - droga do majątku Lassek (obecnie Wiejska).
Lazzarett Straße - od nazwy lazaret - szpital wojskowy (obecnie Składowa).
Lega Ufer - Nadbrzeże Legi (obecnie Partyzantów).
Linden Allee - Aleje Lipowe (obecnie Aleje Lipowe).
Ludendorffring - obwodnica Ludendorffa, od nazwiska Ericha Ludendorfa, niemieckiego wojskowego, szefa sztabu, w czasie I wojny światowej przebywał w Olecku, (obecnie Aleja Zwycięstwa).
Mühlen Straße - Młynowa (obecnie Młynowa).
Müller Straße - Młynarska (obecnie Jagiellońska).
Memeler Straße - od nazwy miasta Memmel (Kłajpeda) w zachodniej Litwie (obecnie Moniuszki).
Mittel Straße - Środkowa (obecnie Środkowa).
Morgen Straße - od nazwiska Kurta Ernsta Morgena, niemieckiego generała piechoty, w I wojnie światowej walczył koło Olecka (obecnie Tunelowa).
Otto - Reinke Straße - od nazwiska niemieckiego nazisty (obecnie Żeromskiego).
Otto - Weg - droga Otto (obecnie Kasprowicza).
Post Straße - Pocztowa (obecnie Nocznickiego).
Schmale Gasse - Wąska uliczka, zaułek (obecnie Wąska).
Schlageter Straße - od nazwiska niemieckiego bohatera Alberta Leo Schlagetera (w latach 1920-21, jako członek Straży Granicznej mieszkał w Olecku w hotelu Königlicher Hof) - (obecnie Przytorowa).
Schloss Platz - Zamkowy plac (obecnie Plac Zamkowy),
Schloss Straße - Zamkowa - nazwa pochodzi od zamku, który był w tym miejscu, (obecnie Zamkowa).
Schmied Straße - Kowalska - nazwa pochodziła od kuźni zlokalizowanej przy tej ulicy - ulica istniała do 1948 roku).
See Straße - Jeziorna (obecnie Jeziorna).
Stein Straße - Kamienna (obecnie Kamienna)
Stelle Gasse - Stroma (obecnie Stroma).
Stille Straße - Cicha (obecnie Cicha).
Soldauer Straße - nazwa pochodzi od Saldau (Działdowo) (obecnie Chopina).
Wasser Gasse - Wodna uliczka, zaułek (obecnie Wodna).
Wiesen - Weg - Łąkowa droga (obecnie Łąkowa).
Wilhelm - Gustloff Straße - od nazwiska niemieckiego nazisty (obecnie Konopnickiej).

Literatura:
Demby R., Olecko Czasy, ludzie, zdarzenia. Urząd Miejski w Olecku 2000.
Dzieje Olecka 1560-2010, red. S. Achremczyk, Olecko 2010
Grigat Ch., Die Geschichte des Kreises Treuburg, 1938
Olecko. Z dziejów miasta i powiatu, pod red. A. Wakara, Olsztyn 1974.
Treuburger Heimatbrief, Kreisgemeinschaft Treuburg e.V.
Treuburg. Ein Grenzkreis in Ostpreußen Red. Klaus Krech. Kommisions-Verlag G. Rautenberg, 1990.


Zdjęcia: Zdzisław Bereśniewicz, Jan Chmielewski, Józef Kunicki

Dziękuję za pomoc pracownikom Wydziału Rolnictwa i Gospodarki Nieruchomościami Urzędu Miejskiego w Olecku.
Dziękuję za pomoc Pani Cornelii Thielicke.

Józef Kunicki
2016